Hãy từ bỏ kiểu tư duy tuyến tính

Kiểu tư duy truyền thống được bọc trong lớp vỏ của một mô hình nhận

thức rất vững vàng nhưng đôi lúc lại thiếu chính xác và gây nhiều phương

hại. Kiểu tư duy này là tuyến tính. Nó tin rằng x gây ra y, y gây ra z, và b là

hệ quả tất yếu của a. Anh làm em buồn vì anh đến muộn. Do không được

học hành đến nơi đến chốn nên tôi mới phải nhận công việc không chút triển

vọng nào. Tôi trước giờ vẫn luôn thành công vì tôi rất thông minh. Hitler gây

ra Đệ nhị Thế chiến. Công ty của tôi không thể phát triển vì ngành đang trên

đà xuống dốc. Tình trạng thất nghiệp là cái giá mà chúng ta phải trả cho tình

trạng lạm phát thấp. Đánh thuế cao là cần thiết nếu chúng ta muốn chăm sóc

cho người nghèo, người bệnh và người già. Vân vân và vân vân.

Tất cả những lập luận trên là ví dụ cho kiểu tư duy tuyến tính. Người ta dễ

bị cuốn hút vào kiểu tư duy này vì nó đơn giản, mang tính khuôn mẫu. Vấn

đề ở chỗ cách tư duy như thế là một sự mô tả nghèo nàn về thực tại, và càng

tệ hại hơn nữa là sự chuẩn bị cho việc thay đổi thực tại. Các nhà khoa học và

sử học từ lâu đã từ bỏ kiểu tư duy tuyến tính này. Vậy tại sao các bạn lại cứ

bám vào nó chứ?

Tư duy 80/20 là vị cứu tinh của các bạn. Không một hiện tượng nào do

một nguyên nhân duy nhất gây ra. Không có gì là tất yếu cả. Không có một

hiện tượng nào luôn ở trạng thái cân bằng hoặc không thể cải tạo. Con người

không nhất thiết phải cam chịu những tình huống không như mong muốn

nào. Những gì chúng ta muốn không nhất thiết đều là những cái không thể

đạt được. Mấy ai mà biết được nguyên nhân gây ra một sự việc nào đó, dù

tốt hay xấu. Nguyên nhân có thể có tầm ảnh hưởng sâu sắc nhưng lại khó

nhận diện hoặc thậm chí có phạm vi ảnh hưởng không rộng. Chúng ta có thể

làm thay đổi hẳn tình thế chỉ với một hành động nhỏ. Chỉ có một số ít quyết

định mới thực sự có ý nghĩa. Và những quyết định có ý nghĩa thì lại có ý

nghĩa rất lớn. Chúng ta luôn có thể thực hiện sự chọn lựa.

Kiểu Tư duy 80/20 tránh được cái bẫy của cái lô-gích tuyến tính bằng cách

dựa vào kinh nghiệm, nội quan và trí tưởng tượng. Nếu bạn cảm thấy bất

hạnh, đừng lo nghĩ về những nguyên nhân khả dĩ gây ra tình trạng đó. Hãy

nghĩ đến những dịp bạn cảm thấy sung sướng và tìm cách đưa mình vào

những tình huống tương tự. Nếu công việc của bạn không đi đến đâu cả,

đừng suy nghĩ vẩn vơ nhằm tìm cách cải thiện từng chút: một văn phòng lớn

hơn, một chiếc ô tô đắt tiền hơn, một chức danh nghe kêu hơn, làm việc ít

giờ hơn, một ông sếp thông cảm hơn. Hãy nghĩ về những thành tựu quan

trọng ít ỏi mà bạn gặt hái được trong suốt quãng đời của mình và cố tìm cách

gặt hái thêm những thành tựu như vậy, nếu cần đổi hẳn công việc hoặc thậm

chí nghề nghiệp của mình. Đừng cố tìm ra nguyên nhân, nhất là những

nguyên nhân gây nên thất bại. Hãy hình dung và tạo ra những tình huống có

thể làm cho bạn hạnh phúc và làm việc có hiệu quả.

(Theo: Nguyên lý 80/20)